Umut M. Berberoğlu

Kafkas İslam Ordusu, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde, hem Azerbaycan’ın hem de bölgedeki Müslüman halkların kaderini belirleyen önemli bir askeri gücün sembolü haline geldi. Nuri Paşa’nın komutası altında kurulan bu ordu, Birinci Dünya Savaşı’nın karmaşık koşulları altında Bakü’nün kurtuluşu için kritik bir rol oynadı. Kafkas İslam Ordusu’nun Bakü harekâtı, sadece askeri bir zafer değil, aynı zamanda bir dayanışma ve Müslüman halkların özgürlük mücadelesinin simgesi haline geldi. Kafkas İslam Ordusu, Enver Paşa’nın kardeşi Nuri Paşa tarafından kuruldu. Amaç, Osmanlı Devleti’nin, müttefikleri olan Azerbaycan ve Kuzey Kafkasya Müslümanlarını Ermeni ve Bolşevik saldırılarından korumaktı. 1918 yılında, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kafkasya üzerindeki stratejik çıkarlarını korumak ve Bakü’nün jeopolitik önemini ele geçirmek amacıyla bu ordu yapılandırıldı. Nuri Paşa liderliğinde toplanan bu birlikler, kısa sürede disiplinli ve savaşmaya hazır bir güç haline getirildi. Kafkas İslam Ordusu, 1918 yılında zorlu bir yolculuğun ardından Bakü’ye ulaştı. Bolşevik ve Ermeni Taşnak birliklerinin işgali altındaki şehirde Müslüman halka yönelik katliamlar yapılmaktaydı. Kafkas İslam Ordusu’nun görevi, bu zulme son verip Bakü’yü kurtarmaktı. Nuri Paşa, ordusuyla stratejik bir harekât planı uygulayarak şehri ele geçirdi. Bakü’nün kurtuluşu, Osmanlı’nın son dönemlerinde kazandığı en önemli zaferlerden biri olarak tarihe geçti. Kafkas İslam Ordusu, Osmanlı’nın son dönemlerinde gerçekleştirdiği en başarılı askeri operasyonlardan biri olarak tarihe kazındı. Bu ordu, sadece askeri zaferler elde etmekle kalmadı, aynı zamanda Müslüman halkların dayanışmasının ve Osmanlı’nın Kafkasya’daki etkisinin bir simgesi oldu. Bakü’nün kurtuluşu, Kafkas İslam Ordusu’nun fedakârlığı sayesinde mümkün oldu.